गोरखनाथ(लगभग 10वीं शताब्दी से 13वीं शताब्दी )-

गुरू गोरखनाथ का नाथ पंथ बौद्धों की वज्रयान शाखा से सम्बंधित है |84 सिद्धों में गोरखनाथ (गोरक्षपा) का नाम अंकित है |बाद में इन्होने अपना मार्ग अलग कर लिया जो नाथ पंथ के रुप में प्रसिद्ध हुआ | इनके गुरु मत्स्येंद्र नाथ थे | नाथ पंथ के आदि गुरु आदिनाथ (शिव) है |गोरखनाथ ने ईश्वर प्राप्ति से लेकर हठ योग की साधना का प्रवर्तन किया |

गुरु गोरखनाथ के रचनाओं के महत्वपूर्ण अंश निम्न है


(1)

नाथ बोले अमृत बाणी
वरिषेगी कंबली भीजैगा पाणी ।|
गाडी पडरवा बांधिले शूंटा, चले दमामा बाजिलै ऊंटा ।
कऊवा की डाली पीपल बासे, मूसा कै सबद बिलइया नासे ।|
चलै बटावा थाकी बाट, सोवै डूकरिया ठोरे षाट ।
ढूकिले कूकर भूकिले चोर, काढै धणी पुकारे ढोर ।|
उजड़ षेडा नगर मझारी, तलि गागर ऊपर पनिहारी ।
मगरी परि चूल्हा धून्धाई, पोवणहारा कों रोटी खाई ।|
कामिनि जलै अंगीठी तापै, विच बैसंदर थरहर काँपे ।
एक जु रढीया रढ़ती आई, बहू बिवाई सासू जाई ।|
नगरी को पाणी कूई आवै, उलटी चरचा गोरष गावै ।।

(2)

कुम्हरा के घर हांडी आछे अहीरा के घरि सांडी ।
बह्मना के घरि रान्डी आछे रान्डी सांडी हांडी ।
राजा के घर सेल आछे जंगल मंधे बेल ।
तेली के घर तेल आछे तेल बेल सेल ।
अहीरा के घर महकी आछे देवल मध्ये ल्यंग ।
हाटी मध्ये हींग आछे हींग ल्यंग स्यंग ।
एक सुन्ने नाना वणयां बहु भांति दिखलावे ।
भणत गोरष त्रिगुंण माया सतगुर होइ लषावे ।

(3)

हसिबा बेलिबा रहिबा रंग। काम क्रोध न करिबा संग।।
हसिबा षेलिबा गाइबा गीत। दिढ़ करि राषिबा अपना चीत।।
हसिबा षेलिबा धरिबा ध्यान। अहनिसि कथिबा ब्रह्म गियान।।
हसै षेलै न करै मत भंग। ते निहचल सदा नाथ के संग।।
हबकि न बोलिबा ढबकि न चलिबा धीरे धरिबा पांव।
गरब न करिबा सहजै रहिबा भणत गोरष रांव।।
धाये न षाइबा भूषे न मरिबा अहनिसि लैब ब्रह्म अगिनि का भेवं
हठ न करिबा पड़या न रहिबा यूँ बोल्या गोरष देवं।।

(4)

हिन्दू ध्यावै देहुरा
मुसलमान मसीत ।
जोगी ध्यावै परम पद
जहाँ देहुरा न मसीत ।।

(5)

बूझो पंडित ब्रह्म गियानम
गोरष बोलै जाण सुजानम ।
बीज बिन निसपती मूल बिन विरषा पान फूल बिन फलिया,
बाँझ केरा बालूड़ा प्यंगुला तरवरि चढ़िया ।
गगन बिन चन्द्र्म ब्रह्मांड बिन सूरं झूझ बिन रचिया धानम,
ए परमारथ जे नर जाणे ता घटि चरम गियानम ।
सुनि न अस्थूल ल्यंग नहीं पूजा धुनि बिन अनहद गाजै,
बाडी बिन पुहुप पुहुप बिन सामर पवन बिन भृंगा छाजै ।
राह बिनि गिलिया अगनि बिन जलिया अंबर बिन जलहर भरिया,
यहु परमारथ कहौ हो पंडित रुग जुग स्याम अथरबन पढिया ।
ससमवेद सोहं प्रकासं धरती गगन न आदं,
गंग जमुन विच षेले गोरष गुरु मछिन्द्र प्रसादं ।।

(6)

यहु मन सकती यहु मन सीव
यहु मन पांच तत्त का जीव ।
यहु मन लै जै उनमन रहै
तो तीन लोक की वार्ता कहै ।।


Comments are closed.

वेबसाइट के होम पेज पर जाने के लिए क्लिक करे

Donate Now

Please donate for the development of Hindi Language. We wish you for a little amount. Your little amount will help for improve the staff.

कृपया हिंदी भाषा के विकास के लिए दान करें। हम आपको थोड़ी राशि की कामना करते हैं। आपकी थोड़ी सी राशि कर्मचारियों को बेहतर बनाने में मदद करेगी।

[paytmpay]